Haize txar batek hartuta… –
“Agure zaharra falta da bere etxe ondotik, haize txar batek hartuta eraman du hemendik”. Estrofa horixe burutik kendu ezinik nabil, txapelketetan sortzen diren haize korronteei buruz idatziko nizuela hitz eman nizuenetik. Txapelketako zenbait saiotara hurreratu naiz eta sumatu ditut haize korronte batzuk, apalak oraindik, ez dute indar gehiegirik hartu. Ziur naiz txapelketak aurrera egin ahala indarra hartuz joango direla, ikusiko dugu haizete bihurtzen diren! Ausartegia izan nintzen akaso eta goizegi iruditzen zait horietaz hitz egiteko, izango dugu denbora aski.
Hala ere, haize korronteak ez dira txapelketan soilik sumatzen eta beste haize korronte batzuei buruz hitz egin nahi nizueke. Euskararen inguruko eztabaida eta ikerketetan ere haize dexente altxatu dira azken boladan, ez indar gutxikoak zenbait. Azken horiei buruzko eritzia eskatuz, duela gutxi aspaldiko lagun batek idatzi zidan Whatsappez, bertsolaria bera. Bertsolari ona gehituko nuke, aspaldian plazetatik urrundu samar badabil ere, estimu handitan dudana.. Momentuz, gordean mantenduko dut bere izena, berak baimena eman arte behintzat. Beno, mezu bat idatzi zidala esan dizuet baina idatzi asko esatea da, El Correo egunkariko esteka bat agindu zidan mezu bidez (https://www.elcorreo.com/alava/araba/claves-euskera-ocultas-20220911203622-nt.html), eta jarraian… Zer deritzok?
El Correoko titularrak hala zioen: “El euskera entró Álava en el siglo VI y desde la llanada se expandió a Bizkaia y cuenca del Deba”. EHUko Mikel Martinez Areta ikerlariak eginiko adierazpenak jasotzen zituen, Dulantziko basilikan eginiko aurkikuntza arkeologikoetan oinarriturik, euskararen zabalkunde berantiarra defendatzen zuen, Deustu Unibertsitateko Joseba Abaitua filologoaren lanekin lotuz berea. Irakurri nuen atentzioz artikulua baina nola erantzun “Zer deritzok?” hari? Ez naiz whatsappez eztabaidetan hastearen zale, ez erantzutea ere itxusi gera zatekeen, beraz bertso sorta hau idatzi nion zortziko txikian aspaldiko lagunari:
Zeuk eskatu didazu nire eritzia,
ikerketa bat irten omen da bitxia,
ez daukat zertan jarri dudatan zientzia,
denborak esango du bere garrantzia!
Euskararen gaineko azken ikerketa,
Dulantzin basilikan, omen indusketa,
egilea da Mikel Martinez Areta,
laister emango dio beste batek buelta!
Ikerketa bat beti da aztertzekoa,
zergatik ez, dudatan ere jartzekoa?
Noizkoa den euskara; mendebaldekoa?
Dionan alde joka dezala lepoa!
Seigarren menderarte Araba, Bizkaian,
ez zela euskararik dabil froga nahian,
ez Forun, ez Mutrikun, ez sierra Badaian…
Zer hitzegiten zen ba orduko garaian?
Hizkuntza zeltiarrak, da bere promesa,
gero latinak eman zigula babesa!
Froga nahi du aurreko sustratorik eza…
lanak ongarritako balio baleza!
Euskararen teori hain berantiarra,
lehendik ere daukat aditu xamarra,
Santana aurrean ta atzean Lakarra,
zaila dago osatzen denekin bakarra!
Mende horren aurretik euskarak akaso,
atzera egin zuen erasoz-eraso,
gero berriz hedatu ta herriak jaso,
nork daki ehuneko ehun zer ote zen jazo?
Nik onartu dezaket lan horren aipua,
hipotesia balitz ta ez epaitua,
atzean babesletzat dauka Abaitua…
lehendik ere nauka nahiko gogaitua!
Egia balitz ere edo erdi ziri,
gaurko euriaren gain bihar sirimiri,
orduko basilika ta orduko hiri…
Biharko Euskal Herriak axola dit niri!
Ikerketa guztiak onak dira berez,
atzean ez balute hainbeste interes,
aurrera tiratzea ez daukagu errez…
zer ginen ez dakigu, zer garen ere ez!
Eman diezaiogun arnas euskarari!
Hortarako aholku nire lagunari,
ahal bada erantzun zaidazu kantari
ta utzi El Correo irakurtzeari!
Egun batzuen ondoren jaso nuen erantzuna. Ilusioz hartu nuen. Whatsappez bertso sorta iritsi zitzaidan nire gozagarri… eta ezkutuko lagunak baimena emango balit, baita zuen gozagarri ere! Hala nahi baduk, izena gordean mantenduko diat, baina haizeari eusteko ez al ditek bertsoek aireratu behar? Hor al hago lagun ezkutuko? Zer deritzoK?
