Zortziko handi serioa, zortziko txikia umoretik, hamarreko txiki polibalentea eta habanera aspergarria. Aurreiritziak apurtzeko dauden arren, apenas egiten zaio ihes molde bakoitzean espero denari. Eskerrak neurtitzek askatu behar ziguten adierazpen artistikoa.

1165 euro + bills ordaintzen ari gara bikotea eta biok logela baten hilabeteko alokairua Irlandan. En suite bedroom da gutxienez; komun propioa duena, alegia. Kolonbian, berriz, 600.000 COP ordaintzen nuen hilabetero logelaren alokairua; 300 euro, gutxi gorabehera. Ordura arte, ordea, ez nuen ezer ordaindu izan anaiarekin konpartitzen nuen logelagatik.

Generoa, lurraldetasuna, euskalkia… Ikuspuntu eta toki ezberdinetatik baina askotan aipatzen dira bertso munduan bazterra, ertza edo periferia bezalako hitzak. Eta erdigunean eroso dagoen hori nekez ohartzen da bazterrera, ertzera edo periferiara desplazatua eta azpiratua izan den horrek zer sufrimendu eta min mota senti ditzakeen.

Azken espuela bat. Bukatu da bertso-erronda, eta urteek hegan egiten duten sentsazio nostalgiko batek aztoratu dit gorputza.

Luze sinetsi izan dugun gezur bat da, emakumeok duela hamarkada batzuk hasi ginela inprobisatzen. Ahalduntze batek ekarritako lorpen bat balitz bezala, eta ez urte luzez erauzi zaigun zerbaiten berreskurapena. Bizkaiko Foruetako debekuak eta kide askoren genealogia lanketak bistaratu dizkigu aurrez lurra landu zutenak, bidea ixteko modu eta arrazoiak, eta berriz sasiak jandako bideak zabaltzen beso-zango eta ideiak urratu dituzten aitzindarien merituak.

Gaur idaztea okurritu zaidanez, gaurko Peruk bertsoarekin ze harreman duen jakingo duzue, ez garrantzia gehiegirik eman, edo bai, egin nahi duzuena baina ez niri konturik eskatu. Ostiral gauetan lagunekin ETB KANTXA ikustean, txapa gainera justuan hiru pilotakada jarraian bota dituen pilotariaren antzera nabil ni bertsotan, gozakaitz.

Gurean indartsuenak gabon egunekoa eta Santa Agedaren aitzakia badira ere, forma askotan agertzen da etxez etxeko eskearen ohitura: puska biltzea, gibel-jana, oilasko biltzea. Itxuraz, jatorria neguaren gogorrari aurre egiteko asmoan izango zuen, baserrietako kontserben usainean aldaba joka abiatzen zirenentzat. Nabarmena da gisa honetako errituak inguratzen dituen testuinguru erlijiosoa ere.

Orain hilabete egin nuen proba: hogei egur zati bi ilaratan jarri nizkien ikasleei, kutxatxo bana lehen zatiaren aldamenean zutela. Hamarna lokotxa bildu behar zituzten lau urteko haur irlandarrez osatutako bi taldeek. “Ready, steady, go!”

Euskaltzaindiaren hiztegiaren arabera, hauxe da plazagizona: “jendaurrean eta jendartean askotan aritzen eta trebeki moldatzen den gizonezkoa”. Eta plazandrea: “jendaurrean edo jendartean askotan aritzen eta trebeki moldatzen den emakumezkoa”.

Hemen da Bertsoaroaren edizio berri bat. Hogeita hamahirugarren urtez jarraian, otsailaren 8tik martxoaren 1era, Iruñeko hainbat txoko ezberdin bertsoz zipriztinduko dituena.

Badatoz inauteriak, eta mozorro bat hautatzeko ordua heldu da. Mozorroak ez dira soilik ileordeak, makillajea eta soinean janzten dituzun trapuak, egiten duzun performanceak ere badira. Horrekin batera jarrera ere aldatzen dugu, gure barruko beste ni horietako bat ateratzen dugu, eta lotsa galtzeko aitzakia izaten da askotan.

Gorputza tente eta altu kantatzeko esaten ziguten bertso-eskolan umetan. Bertsoak saldu egin behar omen dira, eta urteak joan ahala ikasi dugu bertsoa saltzeko moduak bertsoaren edukiak berak beste, edo gehiago, balio duela. Aldatu dugu lehen bertsoa kantatu ostean jartzen genuen “barkatu, kaka, gaizki egin dut” aurpegia, eta ikasi dugu, horren ordez, irribarre txiki bat egiten, eta ez dadila nabaritu barruko amorrua.

Eli Pagolari ostu diot eco-friendly saioaren kontzeptua, JAKIN 259. aldizkarirako bertsolaritzaren inguruko gogoetan aipatzen baitu, 2023ak bertsogintzan emandakoaren inguruko hausnarketan. Bertan dio, urtean zehar oso saio gutxi egiten direla seikoak, are gutxiago zortzikoak. Eta beraz, egun saio gehienetara partaide guztiak kotxe bakarrean joateko moduan daudela.

Saihestu: 6. Da/du ad. Zerbait saihetsean iltzatuta geratzea. Adb. Lehenengo bertsoa guztiz saihestu zaio.