Bertso ibilbidea: Lesaka
Estitxu Arozena eta Eneko Fernandez
2024-05-10
Lesaka –
Herriko bestak beti izaten dira
gazte guztientzat gozamena
goratu dezagun denok Lesaka
herri polit eta txukunena
Lesakari, herri maiteari
txoko politagorik ez dugu ikusi
Agur beti, gure Lesakari
denok aitortzen dugu maitasuna zuri
80ko hamarkadako dantzaldi taldeek euren errepertorioan zuten kanta. Herriz herri, herri bakoitzean bertako izena sartuz abesten zen, noski. Olentzerorena ez ezik, abesti honen originalaren jabetza aldarrikatzen dugu lesakarrok.
Harro erran genezake, bertso ibilbide batek ere abiatoki parrasta lituzkeela Lesakan, oraindik geltokirik gabekoak, aunitz. Bertso ibilbide baten lehen ideia (dokumentatua) hasi zen 2021eko Nafarroako bertso eskolen egunean fisikoki ibilbide bat egin beharrarekin. Bertsoarekin lotura estua duten toki esanguratsuenak mapa mutu batean kokatu eta ibilbidea egin genuen. Harriondoa kultur etxetik hasi, landazelaietan barrena, Zanbra zenaren ataritik pasa, Otsango aldera hartu, Bikaizti baino lehenxeago bidaxka hartu eta Nabazera. Auzoko errepidean beheiti, Linddurrenborda sagardotegi aldetik herrira itzuli eta Bittiria karrikan barna, herriguneko puntu esanguratsuak bisitatu genituen. Harriondoara bueltan, ibilbidean zehar emandako azalpenekin gurutzegrama bat osatu zuten taldeka.
Bertso Eskolen egun hartan egindako jolas hura baliatuz, Lesakako bertsolaritzaren historia islatuko duen mendi ibilbide interaktibo bat osatzeko proiektua martxan jarri zuen Irain eskolak. Horrela, Lesakako bertsolaritzaren ibilbide interaktiboa proiektua eskola komunitate osoak, Bortzirietako bertso eskolarekin lankidetzan, landuko duen proiektua izanen da; hau da, ikasle, ikasle ohi, maisu-maistra eta familiak.
Proiektuak hainbat zati izanen ditu:
- Ibilbidea osatuko duten puntuen deskribapenak osatuko dituzte. Puntu horiek Lesakako bertsolaritzarekin hertsiki lotutakoak dira.
- Lesakako bertsolari guztien biografiak idatziko dituzte ikasleek.
- Bertsolari bakoitzari, biografiaz gain, bere bertso sorta bat atxikiko zaio (Ahal den neurrian, beraiek aukeratutakoa).
- Bertso sorta horiek grabatu eginen dira (ikasle, bertsolari eta musikarien artean).
- Egindako lan guztiak webgune batean egonen dira ikusgai.
- Mendi ibilbidea osatuko da, bere seinale eta guzti
- Seinaleetan webgunearen QRa egonen da, biografiak, deskribapenak eta grabazioak ikusgai eta entzungai egonen direlarik. Ibilbidearen Trackaren QRa ere ibilbidearen seinaleetan egonen da eskuragai.
Aurrekari horiekin jaso genuen Bertsolari aldizkariko bertso ibilbide bat prestatzeko enkargua. Honatx, Lesakara etortzen bazarete egin dezakezuen bertso ibilbidea:
- Plaza Zaharra:
Lesakako Plaza Zaharra herriaren erdigunea da. Lesakara inguratzen den pertsona oro bertatik pasako da momenturen batean. Hainbat bertso saioren testigu izan da Plaza Zaharra, sanferminetako urteroko bertso saioa bertan egiten delako, bai eta Ferietako urteroko bertso saioa ere. Plaza eta bertako kioskoaz gain, urteek zizelkatutako etxe dotoreak daude han, Herriko Etxea barne. Eta Herriko Etxe horretan eman zitzaion hasiera aro modernoko Nafarroako Bertsolari Txapelketari, bere aurrekaria izan zen Paulo Yanci sariketarekin. Paulo Yanci Lesakako bertsolaria izan zen XX. mende hasieran, sortzez igantziarra izan arren. Hamaika bertso idatziren egilea, bere lanak Antonio Zavalak idatziriko Paulo Yanci eta bere lagunen bertsoak liburuaren bidez ezagutu ditugu, haren seme Pepito Yanci akordeoilari ospetsuak (bere garaian “munduko akordeoilaririk onena” izendatua) hala kontatuak. Orotariko bertsoak aurkitu ditzakegu liburu horretan, doinu, neurri eta gai askotarikoak jorratzen dituztenak. Horien artean, Afrikako gerrarenak, ondoren Xabier Lete, Antton Valverde eta Julen Lekuonak ezagun egin zutena.
1922an Afrikan gerra eta herriko gazte aunitz joan omen ziren bertara. Paulo Yancik, hori ikusita, bertsoak jarri zituen gerrari buruz eta militarren aurka. Hori horrela izanik, militarren belarrietara ailegatuta, debekatu egin zioten bai bertsoak zabaltzea, bai bertsoak kantatzea ere. Paulok hala eginen zuela erran zien. Baina etxean kantatzen zituen, baita jendeak ostatuetan ere. Eta, tarteka, bertsopaper horiek inguruko herrietan agertzen ziren, arratsetan gordeka norbaitek zabaldurik.
1-
Bertsuak jartzen naiz asi
kopiatuaz ta guzi,
nai ditubenak ikasi;
Afrika aldera oraingo aldiyan
gazteri aundiyak duazi;
diote adiderazi,
ez deIa juan biar igesi;
amak negarrez daudezi.
2-
Erriyetan jarri nota
esperuan dagola flota
enbarkatutzeko tropa;
deitu dituzte lizenziatuak,
excedente ta kuota;
eman fusil eta arropa,
balaren artera bota,
etzaizkiyo asko gosta.
3-
Artu manta ta motxilla,
juana bada asko milla
moru artera Melilla;
eben burúan defenditzeko
rnatxetia ta fusilla;
76 ogei urtetan mutilla,
obediente ta umilla,
bizi jokatzen dabilla.
4-
Asiya naiz adbertitzen
gaxuak nola dabiltzen
atakian elkar iltzen;
soldado oien ama tristiak,
egon zaitezte aditzen:
gaba eta egun sufritzen,
nola zeraten aritzen
gerrako seme azitzen?
5-
Gaxuak balan artian,
gaur Afrika’ko partian,
moruekin atakian;
pena aundiyak utzita juanak
bakotxak eben etxian;
dabiltza malamentian
gostiak ogei urtian,
ez ortarako ustian.
6-
Españi’ko soldaduak,
zuri, seme onraduak,
leialak eta brabuak;
zer defenditzen den jakiñ gabe
Afrika’ra bialduak,
an gerrillan zabalduak,
gose-egarriyak aulduak,
asko betiko galduak… *
* Bertso sorta hau 25 bertsoz osatuta dago
- Arrano.
Arantzako Ekaitza elkartean hasi zen Bortzirietako Bertso Eskola. Haiziak edo ekarriko zuen handikan honuntza, baina urtebete baino lehenago Lesakako Gure Arrano elkartean pausatu zen. Ordurako sanferminetan urtero bertso saioa antolatzen hasia zen Arrano. Manolo Arozena eta Bittor Elizagoien izan ziren lehen irakasleak. Bittor, Paulo Iantzi sarian aritua zen 80ko hamarkada hasi baino lehen. Ondotik plazak eta Nafarroako txapelketak. 1988an plazaratu zen Manolo, Goizuetatik Mutrikun barna Lesakara etorritako garraiolaria. Gazteak Bittorrekin, bulegoan eta gazteagoak Manolorekin, gela handian. Horrela joan ziren 90eko hamarkadako Arranoko urte haiek.
Geroztik, milaka bertsoren habia izan da Arrano. Gazte zein helduen bertso eskolak, euren kabuz elkartzen diren bertsolariak, lehengo mendeko bertso tramak, Kurtso bukaerako bertso besta, bertso afariak, Bortzirietako Bertso Eskolaren taldekako lehiaketaren finala… zerrenda amaigabea. Ostatuko jangelan Iker Zubeldiak 2008an Igor Elortzarekin egindako saio baten bila aritu gara. Garai bateko bideoak, formatuagatik, non ikusi ez ditugula gelditu gara ordea. Moldatze bidean da arazoa baina… Dena den, bada non aukeratua. Azkeneko edizioetan, aipatu taldekako finalek ederki berotu dute txoko gastronomiko bihurtua dagoen bertso eskolaren erdiko gela hura.
Honatx 2021eko finaleko Arroxalia taldearen agurra (buf arroxa egokitu eta jarri zioten izena taldeari): Taldekide Iratxe Muxika, Ekhiñe Zapiain (biak Arranoko zerbitzariak garai hartan), Maddi Ane Txoperena eta Aner Peritz. Bertze taldea, aipamenak baitaude agurrean, Laranja zukua (buf laranja zutenak): Josu Sanjurjo, Josu Txoperena, Kattin Madariaga eta Jon Gurrutxaga. Gitarrarekin musikaturik abestu zituzten kopla hauek Rosalia abeslariaren doinu batekin eta errepikapen bakoitzean publikoaren laguntza ozenarekin.
Ekhiñe:
Gabon arrano zer moduz
egin dezagula topa (bir)
gorde gose pixko bat ze
heldu da etxeko kopa (bir)
Iratxe:
Ekhi gaur larunbata da
baina ez da tokatzen lana (bir)
probextu dezagun behingoz
gaur libre utzi izana (bir)
Maddi Ane
Hok Arranoko langile
ni duela hamar urte (bir)
martxa hontan Aner ere
agudo hartuko dute (bir)
Aner:
Behin honaino iritsita
behar dut denon arteko (bir)
ez naiz Zarauztik etorri
bigarrena izateko (bir)
Laranjaren zukuari
gure arrosen arantzak
taldekakoa busti dezala
bertsoaren dantzak.
Ekhi:
Ai, Josu ai lorazio
finalista ohi duguna (bir)
baina Arranon ondoan
ttiki da Anaitasuna (bir)
Iratxe:
Gaur irmo eginen diot
zure dentistari uko (bir)
aranztar batek ez baitu
Lesaka konkistatuko (bir)
Maddi Ane
Txoperenatarrek inoiz
ez dute negar egiten (bir)
gure attak hala dio
baina inoiz ez da jakiten (bir)
Aner
Gurru nahiz hiztegiz landu
nahiz dotore adarra jo(bir)
ez du aspaldi kantatu
ta igerri egiten zaio. (bir)
Laranjaren zukuari
gure arrosen arantzak
taldekakoa busti dezala
bertsoaren dantzak.
Lehiatik kanpo gozatu
nahi dugu bertsolaritza (bir)
kantatuz politagoa
delako gure bizitza.(bir)
- Tantirumairu Ikastola
Lesakar aunitzen bertso ibilbidearen abiapuntua da Tantirumairu, zalantzarik gabe. Etxean zaletasuna jaso genuenak ere, ikastolan egin genituen lehen urrats sendoak, bertso zaharrak abestuz eta ikasiz (markesaren alabarenak, hamasei), Txoko txiki lehiaketarako bertsoak eginez, sari banaketan Millan Telleria eta Mikel Mendizabalen saioa eta txisteak entzunez… Oraindik gogoan ditugu txorizo gelan gu kantuan jartzeko Lontxo Aburuzaren saiakerak. Ekintza osagarri horiek ahanztezinak izanagatik, ezin aipatu gabe utzi bertako irakasleen eskutik ikasgai gisara, astero-astero jasotzen genituen bertso eskolak. Urte osoko ordutegian, bere tarte ofizialarekin landu izan da bertsolaritza. 2010ean Nafarroako txapela jantzi zion Julio Sotori Tantirumairu ikastolako Kontxi Erro irakasleak. Hainbertze urtez hainbertze ikaslerekin bertsolaritzaren transmisioaren alde egindako lanarengatik. Bertako ikasle izan diren bertsolarien zerrenda ere ez da motza, adinaren arabera: Iban Garro, Estitxu Arozena, Iñigo Olaetxea, Estitxu Fernandez, Xabier Silveira, Eneko Fernandez, Jon Silveira, Alaitz Rekondo, Xabier Terreros, Erika Lagoma, Ioar Tainta, Josu Sanjurjo, Iratxe Muxika… ziur bakarren bat ahanzten zaigula!
Bertso ibilbide hau egiterakoan gibelera begiratzea sahiestezina da. Dena ez da lehenaldia, ordea. Gaur eguneko proiektu batean, ikastolen sorreretako Sagutxo batzuekin doinuan abesten du Ttirriki ttarrakak. Neska-mutikoengan ohitura osasuntsuak sustatu bidenabar, ikastetxeetarako sarrera-orduan sortzen diren auto pilaketak eta trafiko arazoak saihesteko asmoz sortutako proiektua da. Egitasmoaren helburua, goizero ikastolara ahalik eta ikasle gehien oinez hurbiltzea da, horretarako bi zutabe osatuz: Ttirriki eta Ttarraka. Honatx musikatuta abesten diren bertsoak:
Doinua: Sagutxo batzuekin
Zergatik kotxez bete
goizero Lesaka
ez dago hain urruti
begiratu mapa
gurekin baditugu
sasoiko bi hanka
lagunak ere bertan
joanen dira ta
goazen ikastolara
Ttirriki-ttarraka.
Bat da aintzineskua
bat da arduradun
aldatuko duguna
egunikan egun
Ttirriki Bittiritik
horiaren lagun
Ttarraka urdina da
biltzen da Antoiun
mundu berdeago bat
eraiki dezagun.
- Mikelainea etxea
Bittiria karrikan dago Mikelainea. Bertan jaio eta pasa zuen haurtzaroa Mikel Arozamena Larraldek (1930-1976). 14 urte zituela kantatu omen zuen lehen aldiz plazan. Nafarroako Bertsolari Txapelketa hirutan irabazi zuen, 1962an, 1963an eta 1966an. Hagitz gaztea zela Astigarragara joan zen bizitzera, han badu kale bat bere izenean. Lesakako sagardotegian kupel batek ere bere izena darama.
Hementxe, Mikel Arozamenak, Iruñean, 1963ko Nafarroako txapeldun gisara kantatutako agurra:
Goizian jaiki Iruña aldera
lendabiziko jokera,
maitetasuna izango zala
ematen nion tankera;
len larrugorrin bizittu eta
gaur badaukagu jazkera
pixkana pixkan indartutzeko
ikasi gendun izkera;
danon artean maita ditzagun
Fueroak eta Euskera.
Agur honetan ez ezik, Lesakari ere jarri zion sortan, euskararen erabilerak kezkatzen zuela bereziki nabaritzen da:
NERE JAIOTERRIA
1-
Naparrua’ko erri bateri
jartzera nua bertsuak,
danak merezi ditun erria,
ain ditu txoko goxuak;
pake santuan bizitzen dira
lau aldetako auzuak,
baña- zer pentsatutzen ote du
Ama Euskara gaxuak?
2-
Izenez deitzen zaio Lesaka
esan nai nuen erriya,
dana mendiaz inguraturik
ortxe daukagu jarriya.;
bertan jaiua dan batentzako
ikustia pozgarriya,
nik ere ortxe ikusi nuan
lendabiziko argiya.
3-
Zazpi urtekin aldegin nuan
ezagun danak utzita,
baña ni sortu nitzan erriaz
beñere ez nago antzita;
gure euskera ordun zegoan
guztia lorez jantzita,
baña negarra gaur egin leike
ainbat erdara ikusita.
4-
Lengo batian izandua naiz
ni sortu nintzan erriyan,
eta bakarrik aiton batzuak
gure euskera garbiyan;
gazte guziak erdaraz berriz
gu sortu giñan kabiyan,
izugarrizko pena artu nun
nere biotzan erdiyan.
5-
Mutil koskorra nitzan garaian
eunero Eskol’ko zubira,
ni bezelaxe geiago ere
an ibiliak badira;
pentsarnentuan jarri ezkero
zer datorren rnemorira:
ia erria biurtu leiken
lengo izkuntza garbira.
6-
Ai, agintari agurgarriak,
ementxe nator eskian:
ardiak ere banatzen dira
artzayik ez ikustian;
gero negarra alperrikan da
denbora asko juatian,
euskaran alde saia zaitezte
zuen bizitza guztian!
8-
Pabrika aundi bat egiteko
nola, artu zuten idia,
ogia etxera ekartzezkero
olakuak bear día;
bertan naikua osatzen ez ta
kanpotik dator jendia,
erdara ona oientzat baña
guk rnaita zagun guria·.
(…)
12-
Lesakar batek bertso batzuek
guztizko borondatian,
berriz bisita bat egingo det
orrelakoren batian;
nere kabia ikusitzen det
Lesaka aldera juatian,
ordu goxuak pasatzen ditut
nere sorterri maitian.
(Príncipe de Viana, 1972, VD)
Nere aldia izena du sorta hau jasotzen duen Mikel Arozamenaren liburuak. Gure alditik ez dago hain urruti baina… Haurtzaroan Lesaka utzi zuelako, gazte hil zelako… aitortu beharko da gure belaunaldiak ez duela bere aldiari buruz aunitzik jaso.
Mikelainea etxearen eskuineko sotoan ostatua egon da urte luzeetan. XX. mendean Iparhaize zena Haizegua bihurtu zen XXI. mendean. Taldekako lehiaketaren azken finalerdia hartu du edizio aunitzetan ostatu ttikiak. Lehiaketa horretan Kotto saria ematen zaio urtero, bertso gogoangarri edo lan interesgarriena egiten duenari. 2005. urtean kartzelan hilik agertu zen Kotto Altzuguren beratarra. Josu Goiak egin zuen egurrezko eskultura bat. Artelan hori etxera eramaten du urtebeterako irabazleak. Urtea betetzear dela bueltatu eta oinarrian bere izena jartzen zaio. 2015. urtean Alazne Untxalok irabazi zuen Kotto saria, Haizeguan objektuari kantatutako bertso honekin.
Alazne Untxalori objektua: sorgina
Doinua: Gure herri ttiki hau da.
Emakumeak barnean
bere sorgina darama
ni erdi sorgina naiz ta
sorgina da nere ama
belarrak biltzea beti
izan da gu bion plana
ukendu ta balsamoak
burutzea bere lana
eta gaur denen aurrean
hau da erran nahi dudana
sorginei zor diegu
gure izen izana.
- Basurdeko gaztainak
Saski Berri gisara ezagunagoa da agian, elkarte bihurtu den ostatua. Xabier Silveira, bertzeak bertze 7 aldiz nafarroako txapeldunak kudeatu zuen taberna, mende aldaketako urte haietan. Saski Berri saria, bertso desafio, taldekako lehiaketa, jaialdi… bertso saio aunitzek bete zuten saskia.
Gaztain jatera hurbildu zen bertso eskola Basurde elkartea bihurtu zenean. Azken 10 urteetan bederen egin dugu gaztain jatea bertan. Giro berezia sortzen da urtero. 2012-2014 ingurukoak izan ziren agian magikoenak. Josu Goikoetxeak baliabidez aberastutako gaiekin abiatu eta entzuleen plazera lortzerainoko bertso saio ederrekin. Haietako bat gelditu da aunitzen gogoan. Antolatzen diren bertso saio gehienak grabatzeak lana dakar. Baina kantatu eta 10 urtera, ofizio hau transkribatzeko zortea izateak konpentsatzen du grabatutako saio bakoitza.
2014ko azaroaren 8an, gaztain jatera Jon Maia eta Sustrai Colina etorri ziren Basurdera, Goikoetxearekin batera. Librean aritu eta 2 ofizio abestu ondotik, horrela mintzatu zen Josu:
Maitasunak denok dakigu dena dezakeela, dena sortu ahal duela eta halako batean lortu du zumaiar bat Lesakara etortzea, ekartzea. Jon zumaiarra Lesakara ezkondu da, Susanarekin, ezkondu. Maistra da Susana Lesakan. Susanaren etxea ez dago Lesakako herrigunean. Pixka bat baso ertzean dago. Egunak badoaz aurrera. Saiatu da Jon Lesakara moldatzen, baina Susanak ere ikusi du mutil-laguna pixkanaka zimeltzen. Zerbait falta du. Triste dago, hitz gutxiko. Gaua da, biak daude ohean. Basoa ondoan, baina halako batean Jonek esan dio Susanari:
—“Ixo, ez al duzu entzuten?”.
Susanak ez du ezer entzuten.
—“Ez al duzu entzuten? Itsasoa entzuten da”.
Doinua: Dama gazte xarmanta
(…)
Sustrai
Zure gaitza ez al da
ezin konprenia
neri dantzan ipini
dit begi ninia
itsas soinu bat hara
zuri eskainia
zurea ez ote da
eskizofrenia
Jon
Ni ere kezkatzen naiz
neu hola ikusita
ta aitortuko dizut
Susana polita
gauak pasatzen ditut
sillan eserita
Atun Calvoren latai
begira jarrita.
Sustrai
Ta egiten diozu
latari xuxurla
pentsa andrearentzat
zer-nolako burla
behingoz atun Calvoa
ahaztu dezazula
pentsa ohean sirena
bat zain daukazula.
Jon
Sanferminetan ere
ni ze inutila
hor zeuden dantzariak
salto ta makila
eta haiei begira
kriston jende pila
ta ni errekatxoan
olagarro bila.
(…)
- Huartea:
Txakain deitzen den eremuari eskainitako bertsoaldia da David Aranbururen hau. David, Lesakako eta inguruko hainbat gazteren antzera, 1936ko altxamendu faxistaren ondoren, urte luzeetan pairatutako lan falta eta miseria egoerak bultzaturik, Ameriketara artzain joandako gazte haietako bat izan zen. Handik igorritako eskutitzetan, aunitzetan bazegoen tarte bat bertso sortaren baterako. Zonaldeko bertsolarien artean ere horrela harremantzen ziren, eskutitz bidezko bertso sortekin. Bertso sorta honetan bere jaiotetxearen, Huartea baserriaren, inguruan dagoen eremuari eta bertako jendeari egiten dio erreferentzia, Txakain, eurekin zenbat akordatzen zen agerian jarriz.
1-
Mila bederatzireun
berrogei ta emezortzi
nolanai aztutzea
nik ezin det utzi
zoko polit orretan
zeratenak bizi,
agurtutzen zaituztet
bertso eta guzi
2-
Ermitatxu orretaz
oroitu naiz orain,
maite bear gendukela
geuren buruak ain;
orko iturri freskuak
iduri du txanpain,
aupa oju eginez
gora zagun Txakain!
3-
Alkarrengandik gaude
oso apartian,
gañera itsasua
alkarren tartian;
baldiñ ongi bagabiltz
danok bitartian,
alkartutzen al gera
egunen batian!
4-
Zuengandik aparte
gertatzen naiz aurten,
baiñan oitura zarrak
nik ez ditut uzten;
nai nuke egotia
nonbaitik ikusten
nere biyotzak nola
maitatzen zaituzten!
- Linddurrenborda:
Hamarkada luzeetan bertsolaritzak habiarik eduki badu Euskal Herrian, hura sagardotegia izan da. Han elkartzen ziren garai bateko bertsolariak, kupelaren epelera, orduak eta orduak bertsotan pasatzeko. Eta noski, Lesakak ere bere eremua, non bertsoa eta sagardoa hain hertsiki uztartzen diren, Linddurrenborda sagardotegia. Nola ez da ba izanen, bertan Juan Mari Lopez bertsolari oiartzuarrarekin topo egiten badugu? Bertara sartu eta segidan konturatzen gara bertsolaritzaren mistikak, urteetako bilakaerak… azken finean, bertsoak, jatetxe guztia zipristintzen duela. Trago bakarrean Xalbadorrengandiik Txirritarengana pasatu gaitezke. Edo Lazkao Txikirengandik Mitxelenarengana. Ez dira bakanak bertan izandako bertso saioak. Gogoan dut 2011n egindako Bertso Eskolen Eguna. Edo Agirre anaiek emandako emanaldia, Covid neurriak oraindik indarrean zeudenean. Bortzirietako taldekakoak ere bertan izan du finala behin baino gehiagotan. Azken finean, Linddurrenborda sagardotegiak bertsoaren habia izaten jarraitzen du, urteetan sagardotegiak izan diren bezala.
Sagardotegitik Oiartzun aldera joan eta han dago Arritxulo. Bertan gerraondoan bertso giroa azpimarratzekoa izan zen, batez ere Uztapide eta Basarriren eskutik. Sanferminetara egin omen zuten bueltan, ez zuten aunitz pentsatuko Nabazen beheiti heldu zirelarik, han sagardotegi batean euren izenarekin kupel beteak egonen zirenik!
LESAKA’KO PESTETAN
Lesakan izana naiz
aurten San Fermiñez,
Atxulei’ko puntatik
joanak giñan oñez.
Guri zer gerta zaigun
askotxok jakiñ ez…
Bertsotan jarriko dut
guzizko atsegiñez
«Lesakan pestak dituk»
-zioten poz aundiz
iru-lau duro giñun
patrikan izerdiz.
Etxean gelditzeko
txarrak gera berriz,
joana damutu zaigu
berrogei milla aldiz!
Bi orduko bidean
estutuz arnasa,
noizpaiten jo genduan
Lesakako plaza;
ango neskatxekin guk
egin nai ba dantza,
kolpez artu ditugu
iru kalabaza!
(…)
Oi billa egin gendun
alegiña pranko,
goizeko ordubietan
pesta dana akabo!
Guretzat beste ezertxo
iñon etzalako,
txerritegi batean
egin genduan lo!
Gorputzari ez giñun
deskantsurik utzi,
alperrik ez genduan
eman pauso gutxi!
Atxulei’ri ez diot
aiñ urre iritzi,
amaiketan asita
seiretan iritxi.
Au esan dit, Isasti,
nere lagun piñak:
«Donostiar geienak
gaituk kaxkariñak!
Lesaka’ko pakeak
dizkiat egiñak,
nigatik libre dituk
ango sanpermiñak!».
Basarri’ren bertso sorta, Zarautz, 1950.
Edozein urtaro garaitan egiteko moduko ibilaldia hauxe. Proposamen bat baino ez da izan. Bertze geltoki batzuk ere izan zitezkeen abiapuntu: Zanbra aretoa, pilotalekua, Bittiriko plaza, Ziobi, Harriondoa, zubi konkorduna, arkupeak… Plazer baduzue, Lesakan egonen gara zuen zain.
