ØDEI: «Barne mundua anitz askatu dut disko honetan, baina oraindik ez nauzue ezagutzen»

Odei Barroso Gomila Ødei-k lehen bakarkako lana karrikaratu du: Terapia. Bere burua biluztu du, barne eta kanpoko munduak hobetzeko aldarrikapenez josia, ni-a eta gu-a kateatuz. Bi urteko lan «nekezaren» fruitua da diskoa.

2020an atera zenituen Terapia kantua eta bideoklipa. Bazenuena ideia diskoa ere ateratzeko?

Hastapenean nahi nuen gauza ttipia plazaratu, errateko: «Bon, hasiko dut ene ibilbidea bakarrik», jakinez 2zio bukatu zela. Dena fite kontsumitzeko garai honetan baluke zentzurik bost kantu ateratzeak, baina enetzat ez: zuzeneko kontzertu bat ezin eman. Hala, Jo kideari erran nion nahiago nuela lan luzeagoa eta borobilagoa atera. Data oso seinalatua da niretzat abenduaren 22a: amaren heriotzarena. Egun egokia zen frogatzeko ene buruari: «Bakarrik ahal duzu». Ene beldurrak baititut, barnera begira, eta ene burua ez bainuen gai ikusten taldetik at bakarrik aritzeko. Hola atera zen Terapia abestia.

Amari begira.

Omenaldia bada nonbait amari, beti sinetsarazi didana egin ditzakedala gauzak, beti erraten zidan: «Zuk egin, egin!». Gazte ginen partitu zelarik.

Barkamenak ere eskatzen dizkiezu etxekoei, amari barne.

Lan honetako berritasuna da ez dudala gai bat aurrez pentsatua eta erabakia. Utzi diot ene buruari ura errekatik bezala joaten; libre sentitu naiz. Barkatu kantua da sortutakoetan azkena, eta idazten fiteena, erraza eta instintiboa izan da. Familia guziari barkamena eskatzen diot, rapean erraten baitut aurrez aurre errateko gai ez naizena. Nahi nuen hustu eta bakoitzari erran zertaz dolu naizen. Amari eskatzen diot barkatzeko, gaztea bainintzen oso, eta, zoritxarrez, helduaroan daukagun baloratze hori ez neukalako momentu horretan, beraz, hori: «Heriotzak itzuliko al digu bizitzak kendu digun denbora», erraten diot.

Raparen definizioan dea egin duzun biluzte ariketa hori?

Bai, entzuten ditudan artista anitz biluzten dira. Beti bada pertsonaren eta pertsonaiaren arteko borroka hori. Baina maiz kexatzen naiz hartzen delarik pertsonaia, defendatzeko erraten diren astakeriak. Baina pertsonaia pertsonak du sortzen, orduan, pertsonaia horretan egiazko Odei ere badago. Biluzte hau aski inkontzientea izan da. Idazten duzularik barnean zara, eta bi hilabete geroago zeure burua kanpotik ikusten duzu: eta ni ere harritu naiz zein barna joan naizen. Baina hau dena ere ni naiz, eta beharra nuen, on egiten baitit barne lanketa hau egiteak. Ez diot mugarik jarri neure buruari. Aldarrikapen anitz egin ditzakegu nitik arituz, filosofia bat da. Ni hori, zu ni senti zaitezen da. Uste dut indar handiagoa duela ni batekin identifikatzen garelarik, gu batekin baino.

Gizartea ere indibidualistagoa den horretan, ongi heldu da ni hori, ez dea hala?

Bai, baina kasu emanez egozentrikoa ez bilakatzea. Kasurako, ni hori beste gu aktualizatu bat da.

Bortz kantuetatik hamabortzerat salto egin duzu.

Betea sentitu naizelarik lanarekin eman dut lana bukatutzat; errateko nuena sartu zelarik diskoan, nire terapiaren parte hori bururatutzat eman nuelarik.

Egin duzua noizbait gibelerat?

Ez. Zalantza ukan dut, hori bai: anitz kontatzen ari naizen sentipena ukan baitut. Zerbaitegatik atera da hola. Anitz sinesten dut kasualitaterik ezan; zentzua ematen saiatzen naiz gertatzen den guziari, dramarik handienari ere; amarena, kasurako.

Entzuleria psikologo masa da.

Bai [kur-kur-kur]. Niretzat ederra da jakitea nik bezala bakoitzak bere moduan ere sentitzen dituela gauzak. Interpretazioa ere bada, eta hori zabalik utzi behar da. Jendeak egiten didan harrera ere bada niretzat rol aldaketa, feedbacka, ematen diet agian, baina haiek niri ere bai. Kantu bateko letrak dio: «Gorroto nautenek ez naute ezagutzen, maite nauzuenek ere ez». Barne mundua anitz askatu dut disko honetan, baina oraindik ez nauzue ezagutzen.

Feedback hori bilatze aldera, lehen emanaldiak gaztetxeetan ematea hautatu duzu.

Bai, apustu artistiko eta ekonomikoa izan da. Bilatzen dut niretzat eta publikoarentzat hurbiltasuna: zor nion diskoari. Ezingo dut beti hola jo, biziraun behar baitut. Autoekoizpena da; dena gure sakelatik jarri dugu Jok eta biok, eta diru anitz da. Beraz, nolazpait berreskuratu beharko dugu, eta hori ez dugu gaztetxeetan lortuko. Gainera, lehen data hauetara etorriko dena hurbilekoa da, sinesten duena. Hari zor diot hurbiltasun hori. Jo Olaskoaga, Unai Arkauz, Itzaletan sua, BHO Oihan eta bortzok iganen gara oholtza handietara. Ttipietan, berriz, denok Oihan salbu.

Hegozentrismoari bizkar, periferia aldarri.

Aspalditik dudan aldarria da, baina nehoiz ez nuen esplizitatu diskoan bezain. Hegozentrismoaren haserrea aspaldikoa dut: nekatua naiz; min ematen dit ikusteak; komunikabideetan kasik ukazioa bizi baitugu Ipar Euskal Herri gisa. Ghettotan kantuan ere aipatzen dut Euskal Herrian periferia joria dagoela. Ohartu naiz, Frantzian, adibidez, rapa bilakatu bada masa kontsumorako musika, zenbat musika sortzaile periferiko baztertu dagoen, eta, zorionez, askok bidea hor aurkitzen dute. Uste dut garaia dela hitza ematekoa periferia horiei: Nafarroa, Araba, Nafarroa Behere edota Zuberoakoei. Berrikuntzak eta aldaketak periferietatik baitatoz. Ez dut uste on zaigunik, herri eta pertsona gisa, beti erdira so egotea. Rapa gehienbat bazterretan ekoitzi eta ekoizten da: Barakaldon, hemen M.A.K…. Arreta emanen bagenie periferiei, aise gehiago mugituko lirateke gauzak.

Trap, drill… Nola kantatzen du Terapia-k?

Ez da rap kulturarik euskal kulturan. Lehen 2ziorekin, boom bap egiten genuen; rap estilo klasikoa. Trapa 2010ean lehertu zen mundu osoan: soinuak elektronikoagoak ditu. Azken aldaera da drilla, beste erritmika eta tenpo batzuk dauzka, bereziki baterian. Estetikan, nirean gelditzen naiz. Erritmoetan bereizten dira estiloak. Hau kontatzen dut gure herrian nahi baitut rap kontzeptuak sar daitezen, eta lehen egiten genuenarengandik nahi baitut bereizi.

Justuki, baduzu rapa euskal kulturan txertatzeko proiektua.

Estudio bat muntatzen ari naiz nihaur, Hendaian [Lapurdi], nire laguntza eskaintzeko nahi duenari. Bereziki Ipar Euskal Herriko rapa bultzatu nahi dut, baliabideak emanez modu duin batean lan egin ahal izateko, munduko diru guzia horretan utzi gabe.

Bertsolaritzatik raperat, bata bertzea bezain arautua dea?

Bertsoak on egin didan bezainbat kalte egin dit niri, pertsona gisa. Rapa egiten duen bertsolaria bainintzen. Ez da hala: ni rap kantaria naiz. Nekatu nau hainbeste elkartu nahi izateak rapa eta bertsoa: Odei bertsolaria rapean ari da. Ez, rapak bere kodeak ditu, bere egiteko modua. Baditu loturak, baina ez du zerikusirik, bestela bertsolari guziak rap kantariak izanen bailirateke. Bi arte mota dira, baina oso ezberdinak. Odei Barroso Gomila bertsotarako, baina Ødei rapean. Ezagutzen dugunetik definitzen baitugu ezagutzen ez duguna.

Hitzak bai, baina musika ere bai.

Badut bertze proiektu bat: Auhen. Musikarien zuzeneko musikaren gainean rapeatuko dut. Diskoko musika estudioan ordenagailuekin ikaragarri landutakoa da. Nire datu baseetatik makinekin egina den diskoa da.

Kantuetan ideia, hitz joko eta musika kateatze lan handia sumatzen da, naturala kasik.

Hamabi urte dira rapean ari naizela. Batzuetan idazten dut intuitiboki heldu zaidan moduan; beste batzuetan, ordea, egiten dut flow-a: musikan sartzeko errimak bilatuz.

Gaitegia joria da.

Nitaz mintzo da, etxebizitzaz, periferiez, ghettoez ari den bitartean. Disko sozial eta politikoa da; engaiatua. Ez da moralista eta panfletismorik ez du. Arrunta eta sinplea naiz: nitik kontatzen dut, nire bizia, iritzia eta sentimenduak emanez. Ez naiz adibide bat, bat gehiago baizik ez naiz.