Agur bertsoak Xantiri
Agur bertsoak Xantiri –
Xanti hil zela jakitean ARGIA-k bertsoak eskatu zizkien zenbait bertsolariri, eta jarraian agertzen direnak urte hasieran jaso eta argitaratu zituzten.
Amets Arzallus:
Nabigatzen jakin ez
ta halere leman,
zenbat haur ez duzuen
ontzian ereman.
Eskerrik asko Hontza,
zuek bai antzeman,
ez du askok egingo
bizitzaren deman
hainbeste ilun jaso
ta argia eman.
Sustrai Colina:
Uste osoa eta
oso ustearen
arteko itsasoa
nahiz ta hustear den,
eskerrik asko oinez
erakustearren
ta bidea egiten
libre uztearren.
Bertso eskoletan lehenengotakoa izan zen Leintz-ekoa. Bertako ikasle izandako Ion Iñaki Izarzelaiak jarri dio bertso hau:
Sasiaren ondoko
loredun landare,
bertsoa, Aberria
zuretzat zutabe.
Ironiaren maisu;
ekaitzean bare.
Isilik joan zara
baina ez esan gabe.
Baionako Biltxokon Xanti Iparragirrerekin biltzen zirenen izenean, Xumai Muruak eta Eneritz Zabaletak jarritako bertsoak:
Mendirik mendi etorri zinen
eskeiniz zure jakintza
nola haurrekin bertso-eskolan
kantuz jar daiteken hitza
mugarik gabe biak uztartuz
jolasa eta ekintza
zutaz oroituz esker onetik
baizik ez gaitezke mintza
Sortu zinuten bertsolariak
biltzen gintuen xokoa
lagunartean zirikatzea
bakinuen gogokoa
nahiz tarteka kopeta belztu
nahiz okertu mokoa
hautsiko ez zen bertso katean
beti libre zen jokoa
Berritz etxera itzuli arren
ez zinen hemendik joan
Agertzen zinen manifestaldi
edota besta giroan
Gaztandoiara bertso kantura
zenbat joan-jin tiroan
Ongi tolestu ta tinko-tinko
Txapel ta guzti Twingoan
Aingeru Guardan behin bildu ginen
Bertsu batzuk kantatzeko
Zer komeriak Aitor gaizoa
Eskaleran igaiteko!
Orduan denek erran ginuen
Korta zaharrean hobeto
Ez baitzen leku txarrik izaten
Xantirekin egoiteko.
Korta barnean epelduz joan zen
Bertsolarion etxola
Mihiak zuen ziria sobran
Sagardoa zeriola
Hitzen beharrik gabe guziek
Ulertu ginuen hola
Garai bateko materiala hor
Guardia onean zagola!
Lehenik Txato joan zitzaigun
Eta geroago Aitor
Ihaz Gillermo, ta aurten Xanti
Heriok ez eman amor!
Baina Biltxoko bizirik dugu
Ta segituko du gogor
Bihotza bigun, eskua zabal
Ta mihia beti jator!
Leintz bailarako bertso eskolan Agurtzane, Ainhoa, Amaia eta Saioa hasi zirenerako, Xanti Iparragirre Iparraldean errefuxiatua zen. Baina “ezagutu ez duzun zure aitona hori bezala” gogoratzen du Ainhoak, beti izan zutela presente. Eta gerora, aurrez aurre ezagutzeko aukera izan zuten. Hemen laukote honek modu koralean jarritako bertsoak:
Isilpetik oihartzun
egiten zenuen
taldearen barruan
beti hortxe zeunden
falta zitzaigun pieza
ezautu ondoren
bertso ere hobeto
ulertu genuen.
Hegaldi berri hontan
argirantz mugitu
kantuz ari zarela
zaigu iruditu
guk ere eztarria
nahi dugu garbitu
kantuak min guztiak
arintzen baititu.
Urtarrilaren 4 iluntzean Eskoriatzako udal pilotalekuan bildu zen Xanti Iparragirreren gertuko jendea, azken agurra ematera. Hona ekitaldian entzun ziren bertsoak.
Danel Goikoleak “Xantik erakutsi zigun doinuan” kantatu zuen:
Txapelhandiak gure artean
eman du bere itzala
maisua izan zaitugu eta
ez da suerte makala!
Nola dantzatu erakutsiaz
bizia eta azala
ea guk ere egiten dugun
zuk nahi zenuen bezala.
Hitzak neurtzeko doaiarekin
etorria Añarbetik
etenik bako borrokalari
maite zenuenagatik
oraindik ere ikusten zaitut
so zaudela txapelpetik
argi handi bat piztu diguzu
sasi guztien gainetik.
Jon Sarasuak Txikia zuen guda izena doinuan kantatu zuen bertso hau:
Ume bat, Añarbe baserrian
eskolara inoiz joan ez zena
bizi-ezin baten berri izanda
engaiatu zitzaion barrena
eragile, militante ta maisu
ironia apalik finena
asko emanda luzaz dastatua
emanaren alde mingotsena
hitz gutxirekin esan digu
nor garen, zer den herri-sena.
Harro hadi Kantauri itsasoa
ta egin zan orroa
gutxitan bezala
gogora zan herrigile apalak
lur hauetan ibili zirala
Sortzaileak altzoan hartu eta
lurrak gozo besarka zaitzala.
Orain gugan da bere itzala.
Andoni Egañak bertso hauek kantatu zituen Gogoratuko zara doinuan:
Bakarra dugulako
gure Euskal Herria
Ipar eta Hego ez dugu
bereizi behar ia.
Besarkada bat Xanti,
beroa, larria
mugarik balitz han ta hemen
zara mugarria.
Besarkada bat Xanti,
beroa, larria,
bertsozale guztien
partez ekarria.
Gauekoaren lagun
hontza ta ilargi
noiz sasitan gordeta
noiz zelaira jalgi
euskaraz antzekoak
dira bi esaldi:
argirako bideaz
etsiak aspaldi…
Euskaraz antzekoak
dira bi esaldi:
zu beti izango zara
biderako argi.
